در این مقاله می خواهیم در مورد فرزندپروری با هم صحبت کنیم شاید به جرات بتونم بگم تربیت یک کودک سخت ترین کار دنیاست در شرایط امروزی شرایط سخت تر هم شده اگر فرزندانمون رو به عنوان بهترین نسخه خودمون تربیت کنیم کافیه.

4 سبک‌ فرزند پروری

برای تربیت فرزند سبک و روش‌های گوناگونی وجود داره  و هر یک از اونا روی یکی از جنبه‌های رشد و تربیت تمرکز دارن و راهکارهای گوناگونی رو  در این رابطه ارائه می‌دهند. به طور کلی چهار سبک برای فرزند پروری وجود داره  که در ادامه اونا رو برای شما میگیم:

سبک فرزندپروری اول) مستبدانه:

اولین شیوه برای فرزند پروری سبک مستبدانه است. این سبک بر کنترل زیاد و محبت کم تاکید داره و والدینی که این شیوه تربیتی رو برای فرزندان خود به کار می‌گیرن، اهمیت ویژه‌ای برای نظم قائلند.

والدین مستبد احساسات و هیجانات کودک رو نادیده می‌گیرن و میزان صمیمت عاطفی اونا  با کودک بسیار ناچیز است. در این روش پدر و مادر تاکید دارن که فرزندان باید قوانین و مقررات رو بی‌چون‌وچرا بپذیرن و به همه دستورات و اوامر عمل کنن.

بنابراین باید گفت والدینی که سبک مستبدانه رو برای تربیت فرزند خود انتخاب می‌کنن، چندان اهل گفت‌وگوی منطقی نیستن و شیوه تربیتی اونا بر پایه اطاعت کردنه.

کودکانی که در این سبک فرزند پروری رشد می‌کنن، اغلب به افراد مطیعی تبدیل می‌شن که منتظرن دیگران به اونا امر و نهی کنن و یا مسیرشون رو به اونا نشون بدن.
در بسیاری از موارد، فرزندانی که در این سبک رشد کردن، از حل مسائل مهم زندگی خودشون ناتوان هستن و اغلب به پرخاشگری و بدخلقی رو میارن.

اونا همیشه احساس می‌کنن که نظراتشون هیچ اهمیتی نداره  و به طور کلی  جایگاه ویژه‌ای برای اونا  وجود نداره. اونا ممکنه به دلیل ترس از تنبیه و سرزنش از سوی والدین به دروغگویی یا پنهان‌کاری روی بیارن این ویژگی رو تا پایان عمر به همراه داشته باشن.
اگر قرار باشه ویژگی‌های تربیتی سبک مستبدانه رو در چند مورد خلاصه ‌کنیم، می‌تونیم اونا رو  در موارد زیر جای داد:

🟣 مراقبت و حمایت کم
🟣 انتظارات زیاد و انعطاف‌پذیری کم
🟣 به کار گرفتن تنبیه و سرزنش
🟣 رابطه یک‌سویه (اغلب از مادر به کودک)
🟣 عدم توضیح دلیل برای موارد گوناگون

سبک فرزندپروری دوم) سهلگیرانه

سبک سهلگیرانه از دیگر شیوه‌های تربیت فرزند که می‌تونیم اونو بین  بسیاری از والدین دید. والدین سهل و آسان‌گیر، کودک رو برای انجام هر کاری آزاد می‌گذارن و برخلاف والدین سختگیر، قوانین و مقررات خاصی ندارن و یا قوانین  اونا خیلی محدود و کم  است.
در این شیوه تربیتی، رابطه والد و فرزندی شبیه به یک دوست است.

در واقع والدین مانند یک دوست با فرزندان خود حرف می‌زنن و به مشکلات اونا گوش می‌کنن،  اما نکته مهم این  که راه‌حلی را برای رفع مشکلات فرزندان خود ارائه نمی‌دن!
این والدین در برخورد با فرزندانشون بسیار بخشنده هستن و عموما به سادگی اشتباه‌ اونا رو  نادیده می‌گیرن.

اما نکته مهم در این باره این که والدین این سبک، به دلیل دلسوزی زیاد، پیامدهای رفتاری فرزندانشون رو چندان جدی نمی‌گیرن و با کمترین اصرار و خواهش فرزندان، امتیازهای سلب شده از اونا رو به سرعت به اونا بر می گردونن.

عزت نفس پایین ویژگی مهم فرزندان پرورش‌یافته در این سبک تربیتیه. کودکانی که والدین سهلگیر دارن ، بیش از دیگران در کنترل هیجانات و بازداری رفتاری خود مشکل دارن  و در آینده برای انجام فعالیت‌های مهم‌تر دچار مشکلات جدی می‌شن.
ویژگی‌های مهم الگوی فرزند پروری سهلگیر، در موارد زیر جا می گیره:

🔵 انتظارات بسیار پایین از فرزند

🔵 روابط گرم میان والد و فرزند

🔵 عدم وجود قوانین سخت یا وجود قوانین بسیار محدود

🔵 عدم وجود هدایت از سمت والدین و تصمیم‌گیری صرف توسط فرزند

سبک فرزندپروری سوم) طردکننده

والدینی که سبک طردکننده رو برای تربیت فرزند انتخاب می‌کنن، از اون دسته والدینی هستن که توجه بسیار کمی به فرزند خود دارن و در بیان خودمونی‌تر، معتقدن بچه‌ها خودشون  بزرگ می‌شن!

در این شیوه فرزند پروری فرزندان نه‌تنها از سوی والدین هدایت نمیشن  بلکه توجه بسیار کمی رو هم دریافت می‌کنن. این غفلت نسبت به فرزند، در بسیاری از موارد ممکن  به صورت ناخواسته و به دنبال وجود یک مشکل رخ بده.

برای مثال والدی که به بیماری افسردگی مبتلاست و یا تحت تاثیر مصرف مواد مخدر قرار داره  به شکل ناخودآگاه از فرزندانش غافل میشه.
همچنین در مواردی که مشکلات حاد مالی، از دست دادن شغل، بیماری و … رخ می‌ده و این مسائل منجر به ایجاد سبک تربیت طردکننده میشه.

والدینی که این شیوه رو پیش می‌گیرن، آگاهی کمی درباره رشد کودک دارن و قادر به رسیدگی نسبت به نیازهای عاطفی و جسمی کودک نیستن
این روش تربیتی، بیش از دیگر روش‌ها آسیب‌زننده  و فرد رو  با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کنه.

کودکان پرورش یافته در این سبک تربیتی، اغلب اعتماد به نفس کمی دارن  و در برخورد با اجتماع نمی‌تونن  با قاطعیت رفتار کنن و یا تصمیم بگیرن.
اونا معمولا به افسرده‌خویی، دوری از دیگران و عدم برقراری ارتباط با افراد دیگر دچار میشن  و برای جلوگیری از طرد شدن دوباره، به رابطه جدیدی ورود نمی‌کنن. احساس کم ارزش بودن نیز از دیگر پیامدهای روش تربیتی طردکنندست که در این افراد به مقدار زیادی دیده می‌شه. 
از مهم‌ترین ویژگی‌های شیوه فرزند پروری طردکننده می‌تونیم به موارد زیر اشاره کنیم:

🟤 عدم وجود روش تربیتی مشخص
🟤 عدم حمایت و تامین عاطفی و جسمی
🟤 مراقبت اندک از سوی والدین
🟤 انتظارات اندک از فرزندان

سبک فرزندپروری چهارم) مقتدرانه

والدینی که سبک مقتدرانه رو به عنوان یک روش برای فرزند پروری انتخاب می‌کنن، تلاش بسیار زیادی رو برای ایجاد یک رابطه مثبت، سالم و صمیمی با فرزندان خود به کار می‌گیرن.
اونا در کنار اهمیت دادن به عواطف و احساسات کودک، قوانین مشخصی رو هم وضع کرده و پیامد عدم رعایت قوانین رو اجرا می‌کنن.

در تربیت سبک مقتدرانه، ارزش و اهمیت زیادی برای احساسات و عواطف کودک در نظر گرفته شده و در کنار آن بر نقش تربیتی و تاثیرگذاری والدین هم تاکید می‌شه.
این والدین دلایل وضع قوانین خود رو به طور روشن بیان می‌کنن و در کنار اون  از روش‌های تربیتی مثبت، مثل پاداش دادن یا تشویق استفاده می کنن.

فرزندان پرورش‌یافته در این سبک به سمت موفقیت و پیشرفت تمایل بیشتری دارن و در تصمیم‌ها به شکل موفق‌تری عمل می‌کنن.

از ویژگی های این سبک می تونیم به موارد زیر اشاره کنیم:  

🔴 وجود قوانین روشن و مشخص
🔴 حمایت عاطفی و روحی والدین از فرزندان
🔴 ارتباط موثر و صمیمی میان والد و کودک
🔴 وجود انتظارات و حمایت بالا

بریم به نکات و تکنیک هایی بپردازیم که باعث میشه فرزند پروری بهتری داشته باشید:

دو تکنیک برای فرزندپروری بهتر

🟧 یک) تصور کنید خدایی نکرده شما فوت کرده اید و مراسم خاکسپاری شماست دوست دارید فرزندان شما در مورد شما چه چیز هایی بگویند دوست دارید به کدام یک از ویژگی های شما اشاره کنن؟

دوست دارید بگویند چه پدر مادری بودید برای اونها؟

مثلا من اگه جای یک والد بودم دوست داشتم فرزندانم بگه با تمام وجود برای من وقت می ذاشت.

به نظر من یه والد خوب می دونه بازی کردن زبون اصلی بچه هاست و با این زبون هر چیزی رو می تونید به اونا یاد بدید. بازی کردن شاید کار خیلی ساده ای به نظر بیاد ولی عمیق ترین و بهترین تاثیرات رو در روح و روان یک کودک می ذاره.

بازی با بچه ها رو جدی بگیرید. یک ساعت رو برای کودکتون در نظر بگیرید و با اون با کیفیت بازی کنید!

🟧 دو) خب بریم سراغ تکنیک فوق العاده مهم بعدی ! این تکنیک تا در دوران بزرگسالی روی فرد تاثیر فوق العاده زیادی داره!

یادتون باشه بچه های ما تو هر سنی که باشند از طرف ما  احتیاج به همدلی و درک شدن دارند.

کاش یادبگیریم به احساسات کودکمون احترام بذاریم و به اون ها رو معتبر بدونیم یه فرصتی در خانوادمون ایجاد کنیم که بچمون با خیال  راحت تمام احساسات و هیجاناتش رو مطرح کنه

اگر کودک شما تو پارک مشغول بازی کردن باشه و بیوفته زمین زانوی اون خون بیاد شما عکس العملتون چیه؟

چه واکنشی نشون می دید! آیا شروع به سرزنش کردن می کنید و بهش می گین حواست کجاست؟ چرا جلو پات رو نگاه نمی کنی؟ گند زدی به لباسات

یا این که بچتون رو با نهایت همدلی بغل می کنید و بهش می گید می دونم چقدر دردت گرفته! چقدر ناراحتی؟ چی کار کنم حالت بهتر میشه؟

🛑 یه نکته خیلی مهم:

اکثر بچه ها عاشق تحرک و ماجراجویی هستند. متاسفانه ما فراموش می کنیم که بسیاری از کارهایی که ممکن است به راحتی و روزانه انجام دهیم یا اونا رو حتمی بدونیم می تونه یک ماجراجویی بزرگ برای بچه ها باشه پس توقع نداشته باشیم.

یادمون باشه که همیشه برای کودکمون وقت و توجه کافی رو بذاریم.

خب نظر شما در مورد این تکنیک ها و نکته ها چیه؟

چقدر تو تربیت کودک خودتون از این تکنیک ها استفاده می کنید؟

رکسانا بهرام نژاد/ روانشناس کودک و نوجوان